Column Willem Voogd
Per toeval stuitte ik op een ongelofelijk familieverhaal. Toen ik met mijn vader op een terras zat en we het over onze afkomst hadden vroeg ik hem wanneer zijn moeder van Rusland naar Nederland was gekomen. Eigenlijk wist hij geen precies antwoord te geven op deze vraag, dus ik besloot hier verder in te duiken. Omdat ik wist dat ze memoires had geschreven en hoopte daar antwoorden in te vinden heb ik die aan mijn vader gevraagd. Het enige probleem was echter dat die volledig in het Russisch geschreven waren.
Toen ik een paar willekeurige pagina’s met behulp van Google Translate had vertaald veranderde mijn oude strenge Baba opeens in een jonge avontuurlijke vrouw die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Odessa verliefd werd op een Nederlander. In 1942 ontmoetten ze elkaar, waarna ze in 1944 een kans zag om met een Duitse trein naar het Westen te reizen.
Hierover schreef ze:
“Ik herinner me hoe de trein stopte op de zijsporen in Galati, waar de Prut de Donau in stroomt. Ze begonnen 's nachts te bombarderen. Ik draaide mijn deken van het raam en zag een hels beeld: in de zwarte lucht hingen verschillende grote rode zonnen aan parachutes boven ons. Ze verlichtten alles om ons heen. Ik keek met afschuw naar de rails die omhoog staken en naar de wagons die in stukken waren gereten. En wij stonden stil, en vanuit de bommenwerpers moesten ze ons kunnen zien!“
Na het verslinden van deze memoires heb ik in 2021 voor de NTR en Radio1 diezelfde reis gemaakt om haar Europa te vergelijken met het mijne. Helaas weten we inmiddels dat die realiteit is veranderd, en dat het huidige Europa misschien wel meer op dat van haar lijkt dan toen ik de reis maakte.
Waar de podcast een vrij journalistieke insteek heeft, is de voorstelling veel persoonlijker. Ik ben namelijk ook zo gefascineerd door mijn oma’s verhaal omdat ik me afvraag of ik dezelfde moed en passie zou hebben. Ik vermoed van niet. Door het maken en spelen van deze voorstelling hoop ik dat het zal lukken haar iets beter te begrijpen, of misschien zelfs iets van haar vuur over te kunnen nemen.
Het wordt een ontdekkingstocht door mijn oma’s leven, maar daarmee ook die van mijzelf en van Europa. Dat klinkt misschien als een hoop, maar dat is het ook. Het is zo'n groots verhaal! Dat is precies ook wat we ons in de voorstelling afvragen: hoe vertel je een verhaal zo goed mogelijk dat zoveel verschillende perspectieven kent?
Of dat lukt, is uiteindelijk natuurlijk aan het publiek ;-)
