Interview met Karlijn Kistemaker over Buikzwam

Hoe is het om jouw persoonlijke verhaal nu openbaar te zien worden?

“Ja, grappig dat iedereen me dit altijd vraagt. Voor mij is een persoonlijk verhaal eigenlijk vooral een soort sleutel tot iets universeels. Ik maak ook gewoon veel dingen mee die andere mensen ook meemaken en waar niet zoveel over gepraat wordt. Ik zie mijn verhaal meer als een middel om dat soort dingen open te breken. Daarom heb ik ook onderzoek gedaan en interviews afgelegd met andere mensen over endometriose. Zodat het groter wordt dan mijzelf. Bij mijn eigen verhaal heb ik niet zoveel emoties, maar als ik dan iemand anders spreek, denk ik wel: holy shit, daar wil ik mijn mond wel over opentrekken.”

Hoe heb je dat onderzoek in je voorstelling verwerkt?

“Ik heb me best wel laten inspireren door de Fleabag van Phoebe Waller-Bridge, de solovoorstelling. Dat is ook iemand die heel goed verhalen kan vertellen die heel persoonlijk voelen. En toch doet ze dat altijd met heel veel lichtheid. Het is heel komisch, maar ergens ook allemaal vreselijk schrijnend, en ze vertelt het allemaal gewoon vanaf haar barkruk. In deze voorstelling is er wel decor en muziek, maar in principe vertel ik ook gewoon een verhaal met allerlei wendingen en mensen die ik tegenkom. En mijn hond heeft ook een hele grote rol.”

Ja, want je staat met Kompagnie Kistemaker sinds Missie Márquez natuurlijk bekend om je absurdistische, magisch-realistische voorstellingen. Hoe helpen die vormen jou om de verhalen te vertellen die jijzelf of anderen hebben meegemaakt?

“Ja, omdat ik dus altijd zelf meemaak dat het leven gewoon niet gaat zoals je verwacht. Dat vind ik altijd wonderlijk aan heel gestileerde voorstellingen: dat er bijvoorbeeld iemand huilt als iemand doodgaat. Nou, ik maak toch altijd heel andere dingen mee. Je hoopt heel vaak dat dingen op een bepaalde manier gaan, maar dat is toch wel echt zelden zo. Ik kwam een keer uit het ziekenhuis na slecht nieuws, ik zat er helemaal doorheen. Toen stond daar ineens een grote man zonder nek bij onze auto die ons helemaal gaat uitschelden. Hij wilde onze ramen inslaan, omdat hij vond dat je je hond niet in de auto mag laten. Ja, dan denk ik: ik kan dit als theatermaker niet achter mijn bureau verzinnen. En dat hoeft dus ook helemaal niet. De timing van dit soort dingen is al zo absurd, daar hoef ik niets meer aan te doen. Het leven is toch wel echt vaak een gevoel van: dat ga je niet menen, toch? Daar speel ik graag mee, omdat ik juist dus denk dat dat heel herkenbaar is.

Daarnaast ben ik gewoon iemand die graag met humor naar de dingen probeert te kijken, ook om de zwaarte te verzachten en dragelijk te maken. Maar ik wil ook dat die zwaarte en mijn boosheid er wel is. Dat is eigenlijk ook wat endometriose voor mij is: je moet ermee dealen, je probeert het nog een beetje leuk te houden, maar ondertussen is het natuurlijk vreselijk en woedendmakend.”

Waarom denk je dat endometriose nog steeds zo onbekend is?

“Er is natuurlijk sowieso nog steeds best wel een taboe op de menstruatie, en daar zitten toch wel de eerste tekenen van endometriose. Ik heb er ook lang niet over gepraat omdat ik me schaamde. Ik dacht dat ik een aansteller was, dat het tussen mijn oren zat. En daar komt nog bij dat er nog steeds te weinig medische kennis is over het lijf van mensen met vrouwelijke geslachtskenmerken. Zoals de quote op het boek Je mag je weer aankleden van Maartje van Hoek: ‘Als het een penisziekte was geweest, was deze ziekte allang de wereld uit.’”

Ik las dat een interview met Birgit Schuurman jou heeft geholpen om eindelijk jouw diagnose te vinden toen je nog niet bekend was met endometriose. Hoop jij met deze voorstelling ook zoiets te doen? 

“Ja, ik kon in eerste instantie heel weinig informatie vinden. Toen zei een vriendin tegen me, je moet eens naar de Instagram van Birgit Schuurman. Zij vertelde over haar klachten en haar ziekte endometriose, en op basis daarvan ben ik opnieuw naar de huisarts gegaan en kreeg ik uiteindelijk de diagnose. Ja, dan begin je wel te denken: hoe kan dit? Er zijn 200 miljoen mensen die dit hebben, dat zijn dus alle mensen op aarde met een Netflix-abonnement, en ik had er nog nooit over gehoord. Het is geen dodelijke ziekte, maar het kan wel echt levens verwoesten. Dus ja. Ik ben nu zelf best wel dichtgekoekt, dus ik wil dat mensen dit veel eerder kunnen ontdekken, of dat er in ieder geval meer bewustzijn is. Dat wil niet zeggen dat deze voorstelling alleen voor mensen met endometriose is. Ik hoop dat er ook veel mannen komen, alle soorten mensen.

Trouwens, Het Parool wilde Birgit en mij nu samen interviewen over endometriose. Toen heeft Birgit gezegd: ‘hartstikke leuk, maar ik blijk dus toch geen endometriose te hebben’. Dat vind ik dan wel hilarisch. Maar vooral ook fijn voor haar.”

Buikzwam is vanaf 4 december te zien in Theater Bellevue.