Smoezen met Steyn de Leeuwe
In onemanshow Tofu Cowboy neemt acteur Steyn de Leeuwe je mee in de hoofden van een tiental psychiatrisch patiënten. Met indrukwekkende snelheid schakelt hij in dialoogvorm tussen de thuishulp (de cowboy) en de verschillende patiënten. Uiteindelijk rijst de vraag: wie bepaalt wat gekte is, en vooral wíe het is? Steyn, die de voorstelling zelf schreef, putte uit ervaringen van zijn coronabaantje in de zorg. We spraken hem over zijn vader, over wat je moet kunnen om mensen met psychische problemen te helpen, en over opschrijfboekjes.
Steyn, je vader speelt een belangrijke en best confronterende rol in je voorstelling. Was je vanaf het begin al van plan om hem bij dit verhaal te betrekken?
Ja en nee. Ik wilde graag een voorstelling maken over eenzaamheid, iets wat ik ook dacht te zien bij mijn vader. Zelf ben ik iemand die graag onder de mensen is, ik houd van feest en gezelligheid, maar toch heb ook ik vaak een gevoel van eenzaamheid. Tijdens mijn werk in de zorg zag ik dat veel mensen daar mee kampten, en zo kon ik het verhaal breder trekken dan alleen mijn vader of ikzelf.
Was het lastig om hem uit te nodigen?
Ik had hem wel voorbereid en gezegd dat hij er niet per se goed vanaf kwam. Niet heel slecht, maar ook niet heel goed.
En?
Het viel mee: hij was eigenlijk wel trots en vereerd. Hij vond dat ik hem nog mild had aangepakt. Maar volgens mij deed zijn gehoorapparaat het niet die dag, dus ik vraag me af of hij alles goed heeft kunnen horen.
Je speelt grote rollen in populaire voorstellingen, bent een veelgevraagd stemacteur en hebt zelfs een tv-carrière achter de rug als presentator. En toen besloot je in coronatijd om in de zorg te gaan werken en een eigen voorstelling te maken.
Dat was wat ik altijd al wilde, een eigen solo. Maar ik durfde nooit; waar moet ik het dan over hebben, wie ben ik nou, wat heb ik te vertellen? Tijdens corona, toen ik opeens tijd had, ben ik gewoon gaan schrijven. Als een soort mantra hield ik me voor: het hoeft niet goed te zijn, schrijf maar gewoon. Daardoor kwam ik in een lekkere flow terecht en heb ik veel geschreven, ook liedjes, gedichten en fictieve dialogen van stemmen in mijn eigen hoofd. Ik dacht: ik heb juist heel véél te vertellen. Toen ik alles liet lezen aan regisseur Titus Tiel Groenestege, zag hij er al snel een complete voorstelling in.
Waar schreef je alles in op?
In van die opschrijfboekjes, met de pen. Eerst waren dat Moleskin-boekjes, maar uiteindelijk ben ik overgestapt op de versie van de Action. Het was nog een hele klus om het later allemaal digitaal over te typen.
Waarom wilde je in de zorg werken?
Het leek me altijd al mooi om door de stad te fietsen en mensen te helpen. Mijn vader is kunstenaar, maar hij werkte vroeger ook in de verslavingszorg. Dus ik heb het van huis uit wel meegekregen.
Waar kwam je terecht?
Ik was een soort manusje-van-alles voor speciale mensen: brieven openmaken, samen boodschappen doen, eten koken – simpele maar zinvolle dingen. Soms, in het theater, dacht ik: waarom is dit ook alweer zo belangrijk? Ik wist het eigenlijk niet meer. Bij dit soort werk is het heel duidelijk: mensen hebben hulp nodig en dat geef je ze. En het bleek me nog goed te liggen ook, ik ben er goed in.
Wat moet je ervoor kunnen?
Je moet zin hebben om mensen verder te helpen. Bij sommigen is het overduidelijk wat je moet doen: eten kopen, hygiëne, de basics. Maar meer dan de helft van mijn tijd bestond uit wandelen en praten. Kijken wat iemand bezighoudt en hoe ik een duwtje in de goede richting kan geven.
Weten de mensen die jij hebt geholpen dat deze voorstelling bestaat?
Nee, maar het gaat ook niet een-op-een over hen. Natuurlijk ben ik wel geïnspireerd door het werk en door de verhalen die ik er tegenkwam, maar ik heb daar zelf nieuwe scènes en personages van geboetseerd. Het is een voorstelling met veel humor, maar er wordt niemand belachelijk gemaakt.
Ik denk dat ‘mensen uit de zorg’, zowel hulpverleners als mensen die hulp nodig hebben, wel geïnteresseerd zullen zijn in deze show.
Dat denk ik zeker. Er zijn ook al wel ‘kwetsbare mensen’, om het zo maar te zeggen, enthousiast naar me toe gekomen na het zien van de show. En bij middelbare scholieren valt de voorstelling ook goed. Ze vinden ‘m heel cool.
Wat hoop je dat het publiek – jong, oud, gek, hulpbehoevend – meeneemt na het zien van Tofu Cowboy?
Je denkt misschien dat de personages ver van je af staan, maar dat valt wel mee. We zijn allemaal mensen op dezelfde planeet, en bij de een loopt het leven heel anders dan bij de ander. Je moet maar net een beetje geluk hebben dat jou iets niet overkomt, of dat je niet met psychische problemen te maken krijgt. Het klinkt misschien een beetje klef, maar ik zou willen dat je na deze voorstelling met iets meer mededogen naar je medebewoners kan kijken. En ik hoop ook gewoon dat je er vrolijk vandaan komt.
